Linux’a giriş
İşletim Sistemi (Operating System)
Bilgisayar, telefon vs. teknoloji araçlarının donanımlarının denetimi ve yönetiminden sorumlu yazılımdır. Yazılımların, donanım katmanlarına ve sistem katmanlarına erişebilmesi için arayüz ve uygulamaların kullanabileceği hizmetleri bize sunar. Aynı zamanda çoklu görevleri yürütür, donanım kaynaklarını birden fazla çalışan program arasında paylaştırır. Input-Output(I/O), Ağ ve Bellek yönetimlerinden sorumludur.
Linux bir işletim sistemi değildir arkadaşlar. Linux bir işletim sistemi çekirdeğidir. Bu çekirdeği kullanan çeşitli “Linux dağıtımları” tarafından kullanıcıya bir işletim sistemi olarak sunulurlar. Linux çekirdeğini kullanan İşletim sistemlerine örnek olarak Debian, SUSE, Ubuntu, CentOS ve Kali Linux verilebilir.
- Linux’tan önce AT&T Bell Laboratuvarları’nda geliştirilen işletim sistemi UNIX vardı. UNIX, Ken Thompson, Dennis Ritchie, Brian Kernighan, Douglas McIlroy, Michael Lesk ve Joe Ossanna tarafından tasarlanıp uygulamaya konup 1971 yılında yayınlanmıştır.
- Lisansının ücretli olması ve o dönem bilgisayar teknolojisinin yaygın olmayıp pahalı olması, programcıları kendi işletim sistemini yazmaya itti.
- Fakat üretilen işletim sistemleri yaşanan hatalar nedeniyle kısa süre hayatta kalabildiler.
- Linux, 1991 yılında Finlandiyalı bir üniversite öğrencisi olan Linus Torvalds tarafından, UNIX’in mimarisine ve POSIX standartlarına uygun şekilde sıfırdan yazılmaya başlanmıştır. Geliştirilmesinde Unix mimarisinden esinlenilmiş olmakla birlikte Linux içinde UNIX’ten alınmış herhangi bir kod bulunmamaktadır. Geliştirilen bu yazılım, kullanıcı araçları olmayan sadece bir çekirdek yazılımıdır.
Linux’un, henüz kararlı bir işletim sistemi yoktu. O dönemde iyi bir çekirdek arayışında olan GNU işletim sisteminin kurucusu Richard Stallman, Hurd isimli işlevsiz bir bir çekirdek kullanıyordu. Linux’un iyi bir işletim sistemine; GNU’nun ise iyi bir çekirdeğe ihtiyacı vardı.
Richard Stallman’ın işletim sistemi olan GNU ve Linus Torvalds’ın çekirdeği Linux birleşti ve GNU/Linux ortaya çıktı.
GNU?
Günümüzde halen devam etmekte olan özgür yazılım projesidir. İlk olarak Richard Stallman tarafından 1978 yılında geliştirilmeye başlanmıştır. Richard Stallman 1983 yılında ise UNIX sistemi için çalışmalara başlamış, 1992 yılında GNU/Linux dünyaya duyurulmuştur. Richard Stallman GNU Projesi ve Özgür Yazılım Vakfı’nın kurucusudur. Bir özgür yazılım projesi olan GNU, Linux’un çıkış amacının özgürlük felsefesi olması sebebiyle kesişmiştir. Linux, GNU lisansı altında özgürce dağıtılıp değiştirilebilmektedir. Bu sebepten ötürü Linux’u, GNU/Linux olarak adlandırmak en doğrusudur.
GNU/Linux’un en belirgin özellikleri şunlardır;
- Güvenlik
- Kararlılık
- Esneklik
- Destek
Açık kaynak kodlu olduğu için bu özelliklerini, dünya çapındaki binlerce geliştiricinin katkı sunumuyla sağlar.
GPL (General Public License), Türkçesiyle Genel Kamu Lisansı özgür yazılımlarda kullanılması amacıyla geliştirilmiş bir yazılım lisansıdır. İlk defa 1989’da Richard Stallman tarafından hazırlanan lisans daha sonrasında Özgür Yazılım Vakfı tarafından revize edilerek geliştirilmiş ve son haline kavuşmuştur.
- Topluma mal edilmiş, yazılımın herkese ait olduğunu belirten bir lisanslama türüdür.
- Hukuki olarak kullanıcının özgürlüğünü savunur. Gelişimleri önlemek yerine desteklemek ve kullanımı yaygınlaştırma amaçlı bir lisanslama modelidir.
- Yazılımın tüm sürümlerini inceleyebilme, değiştirebilme ve paylaşabilme hakkı sunar.
- GPL’de, özgürlüklere saygı ilk kuraldır.
Kaynakça:
https://www.getgnu.org/gnulinux/gnulinux-ipuclari/gnu-nedir.html
https://mertmekatronik.com/gnu-linux-unix-nedir#gnu
Udemy/Sistem ve Network Mühendisliği - 2 / Kayhan Kırbaş
